Brandveiligheid is een onderwerp dat natuurlijk iedereen aangaat, maar wat bij de hoorzorgprofessionals zeker de revue zou moeten passeren in het geval van doven en slechthorenden. In dit artikel gaan we dieper in op de brandveiligheid en het belang van preventie door middel van een rookmelder die, zicht vanaf 1 juli 2022 verplicht op elke woonlaag van dier Nederlands woonhuis moet bevinden. Angelo Boer is brandweervrijwilliger bij de brandweer van een groot academisch ziekenhuis en kan ons alles vertellen over brandveiligheid, inclusief de do’s & dont’s. Op het kantoor van Hoorexpert in Leerdam drukt hij ons met neus op de feiten en doet ons beseffen dat een ongeluk in een klein hoekje zit. Het belangrijkste moraal uit zijn verhaal: voorkomen is beter dan genezen. “Het tijdig signaleren van brand- of rookontwikkeling redt letterlijk levens.”
Angelo Boer is al jaren betrokken bij de Brandweer en zette zich elf jaar in als beroepskracht. Nu is hij actief als vrijwillige brandweer en is hij oprichter en BHV-trainer bij Brandbewust. Hij kan ons als geen ander vertellen hoe het is gesteld met de brandveiligheid van woningen in Nederland. “Het is gelukkig een onderwerp dat steeds serieuzer genomen wordt”, stelt Angelo. “De Brandweer is vanzelfsprekend een groot voorstander van voldoende rookmelders in elk woonhuis. Ook ikzelf weet wat de gevolgen kunnen zijn van een woningbrand en heb vele verhalen gehoord van branden met een dramatische afloop. Je zal het dan ook niet gek vinden dat er negen rookmelders in mijn huis hangen. Tegelijkertijd weten we ook dat dat niet bij iedereen top of mind is. Mensen die geen ervaring hebben met brand, zullen wellicht denken dat het hen niet zal overkomen. De urgentie is voor veel van hen niet hoog genoeg om aan preventieve maatregelen te denken. Daarom is het belangrijk om hierop te blijven hameren, want het kan al snel uit de hand lopen. Als brandweer kijken wij onder andere naar de standaard brandcurve, waarbij we weten dat een klein ongelukje zich soms al binnen vier minuten tot een uitslaande brand kan ontwikkelen. Als het zodanig escaleert, is het essentieel dat je op tijd wordt gealarmeerd.
Eén rookmelder per woonlaag
Misschien wel het belangrijkste onderdeel van brandveiligheid is de aanwezigheid van rookmelders in woningen. En wie denkt met één rookmelder voorzien te zijn, heeft het volgens Angelo mis. Maar ook de plaatsing van een rookmelder schijnt cruciaal te zijn. “Het idee is vaak dat men met één rookmelder hoe dan ook gewaarschuwd zal worden bij brand, maar dat is een misverstand. Er zijn meerdere rookmelders nodig in een woning om een brand goed en snel te detecteren. Het is daarom ook goed dat de regelgeving op dat gebied strenger wordt. Het is al sinds 2003 verplicht om nieuwbouwwoningen op te leveren met minstens één rookmelder per woonlaag. Vanaf volgend jaar, 1 juli 2022, moet er ook in bestaande woningen een rookmelder op elke bewoonde verdieping hangen. Dus als de zolder als woonruimte gebruikt wordt, moet ook daar een werkende rookmelder hangen. Verder zou ik er sowieso één hangen in de slaapkamers, woonkamer en in de keuken. Waarom dit nu pas verplicht wordt in bestaande woningen? Dat durf ik niet te zeggen, maar ik ben blij dat het alsnog opgepakt wordt. Al zal het handhaven lastig zijn, het is wel goed dat het belang van rookmelders weer onder de aandacht wordt gebracht. Belangrijk om te weten is dat het gevolgen zou kunnen hebben voor de verzekering. Als het plaatsen van rookmelders verplicht is, en je hebt hier niet aan voldaan, dan kan de verzekering hier wellicht wat van vinden op het moment dat er een claim wordt ingediend.” Angelo benadrukt dat de rookmelder werkend moet zijn. Hoewel dat in eerste instantie logisch klinkt, blijkt in de praktijk dat veel rookmelders wel aanwezig, maar buiten werking zijn. Soms om de simpele reden dat de batterij op is. “Natuurlijk is het vervelend als de rookmelder wel eens – en vaak midden in de nacht – gaat piepen. Sommige mensen halen dan even snel de batterijen eruit, maar vergeten dit klusje de volgende dag op te pakken. Zo gebeurt het geregeld dat rookmelders maandenlang op non-actief staan. Daarnaast is het ook belangrijk hoe en waar je de rookmelder ophangt. Zo moet een rookmelder niet aan de wand hangen, maar aan het plafond. En ook niet in een hoek, omdat rook in het beginstadium de hoeken vaak overslaat en de brand daardoor niet gedetecteerd wordt. Ik weet dat het niet de mooiste items zijn voor in het interieur, maar het is belangrijk dat de rookmelder vrij hangt. Ook helpt het om de rookmelder geregeld stofvrij te maken. Dit soort zaken zorgen ervoor dat de rook zo snel mogelijk en zonder belemmering gedetecteerd wordt. Ten slotte doe je er goed aan om voor een rookmelder met een Europees en Nederlands keurmerk te kiezen. Liggen woonruimtes wat verder uit elkaar? Dan kun je er zelfs voor kiezen om rookmelders aan te schaffen die je draadloos aan elkaar kunt koppelen.”
Meest voorkomende oorzaken van een woningbrand
Elk jaar evalueert Brandweer Nederland de meest voorkomende oorzaken van woningbranden. Angelo somt de belangrijkste aandachtspunten op uit de bevindingen van het afgelopen jaar. “Als het gaat om woningbranden met een fatale afloop, werd vorig jaar in 26% van de gevallen de brand veroorzaakt door binnenshuis roken. Dat gaat in percentage samen met het gebruik van elektrische apparatuur. Een bekende voor ons als Brandweer is de wasdroger. Dat komt voor als de pluizenfilter onvoldoende wordt schoongemaakt; een stofophoping is behoorlijk brandgevoelig. Maar denk ook aan de gasslang in de keuken, die niet onbeperkt meegaat. In deze rubberen slangen kunnen naar verloop van tijd kleine haarscheurtjes ontstaan waardoor gas kan ontsnappen. Ook uitgedroogde kerstbomen kunnen jaarlijks voor een groot risico zorgen. Veel mensen hebben een kerstboom zonder kluit. En als deze wel aanwezig is, krijgt de boom niet altijd water. Het gevolg is dat de boom totaal uitdroogt. Als er kortsluiting ontstaat bij bijvoorbeeld de lampjes of het soms overvolle stekkerblok wat hieronder ligt en de boom vat vlam, dan heb je een grote fakkel in je woonkamer. Een vrij nieuw fenomeen zijn de branden die ontstaan door accu’s en batterijen. Denk aan ondeugdelijke telefoonopladers tot aan een elektrische fiets of bijvoorbeeld een Tesla die in brand vliegt. Dit soort branden zijn erg lastig te blussen met water. Ook raakt het bluswater behoorlijk vervuild en moet zorgvuldig worden afgevoerd. Het is een relatief nieuw probleem voor de Brandweer.”
Waarschuwingssystemen voor doven en slechthorenden
De veranderende regelgeving omtrent rookmelders is ook een aangrijpingspunt voor hoorzorgprofessionals om brandveiligheid met hun klanten te bespreken. Er zijn namelijk verschillende hulpmiddelen om ook mensen met een auditieve beperking op tijd te waarschuwen bij brand. Hoorexpert geeft ons een demonstratie van bijvoorbeeld de flitslampen en verschillende devices met trilfuncties die geactiveerd worden door de gekoppelde rookmelders. Angelo onderstreept het belang van deze wek- en waarschuwingssystemen. “We weten dat je neus zijn werk niet doet als je slaapt. Als je niet gewaarschuwd wordt door een rookmelder – omdat je geen (werkende) rookmelder hebt of omdat je het alarm niet hoort doordat je het hoortoestel ’s nachts niet draagt – dan kan het zijn dat je langzaamaan buiten bewustzijn raakt door de koolmonoxide die je inademt. Want het overgrote deel van de slachtoffers bij brand in huis vallen door het inademen van de giftige rook en niet zozeer door de vlammen. Het is enorm belangrijk dat er juist extra aandacht uitgaat naar de mensen die het brandalarm niet kunnen horen. Het is goed om te zien dat er verschillende middelen zijn om deze doelgroep op tijd te waarschuwen door middel van flitslampen, een trilapparaat onder het kussen en een wekker die afgaat.” Nederlandse huizenbezitters hebben nog een aantal maanden de tijd om hun huis vol te hangen met rookmelders. Al geldt voor Angelo: liever gisteren dan vandaag. “Gelukkig gebeurt er al steeds meer als het gaat om voorlichting. Bovendien is het altijd goed om bijvoorbeeld een brandblusser en/of blusdeken in huis te hebben en ook om een vluchtplan met het gezin te bespreken. Deze voorlichting kan natuurlijk ook doorgetrokken worden in de hoorbranche om slechthorende mensen, die in dit geval kwetsbaarder zijn, op de hoogte te stellen van de gevaren en de mogelijkheden. De nieuwe regelgeving is niet om mensen dwars te zitten. Het belangrijkste doel is natuurlijk om het aantal slachtoffers bij woningbranden zoveel mogelijk te beperken en het jaarlijkse cijfer hiervan terug te dringen”, sluit Angelo vastbesloten af. Voor meer informatie over de aangescherpte regelgeving omtrent rookmelders en de mogelijkheden wat betreft wek- en waarschuwingssystemen kun je terecht bij Hoorexpert via het telefoonnummer +31 (0)345-632393 of kijk op www.hoorexpert.nl.
Tekst: Charlotte Swagten
